Τι μπορεί να μας διδάξει, ο σεισμός της Αιτής;

Το διπλό σύστημα ρηγμάτων της Hispaniola(USGS)

Πρόκειται για την ισχυρότερη σεισμική δόνηση που έχει καταγραφεί στην Αϊτή, τα τελευταία 200 χρόνια. Η Αϊτή, στάθηκε διπλά άτυχη καθώς λόγω της μακράς περιοδικότητας που παρουσιάζει το σεισμικό της ρήγμα, η σεισμικότητα της περιοχής είχε σχεδόν «ξεχαστεί» από τους επιστήμονες όσο και απο τους κυβερνητικούς παράγοντες . Λόγω της έλλειψης του απαραίτητου εξοπλισμού οι σεισμολόγοι δεν είχαν μέχρι χθες καμία ένδειξη για το επερχόμενο «ξύπνημα» των δύο τεκτονικών πλακών, της Καραϊβικής και της βόρειας Αμερικής που τέμνουν οριζόντια τη χώρα. Είναι ένα ρήγμα μήκους 500 χιλιομέτρων που περνά νοτίως της πρωτεύουσας. Η σύγκρουση των τεκτονικών πλακών πραγματοποιήθηκε κατά μήκος 50 χιλιομέτρων χωρίς όμως να έχουν καταγραφεί «προειδοποιητικές» σεισμικές δονήσεις μικρότερης ισχύος όπως στην περίπτωση του ισχυρού σεισμού που έπληξε το νησί της Κω, κατά τον σεισμό του 1933. Όμως και αυτό το ρήγμα ήταν έτοιμο από καιρό για να δώσει ένα μεγάλο σεισμό. Το ζητούμενο ήταν πότε θα μπορούσε να συμβεί αυτό. Οι γεωεπιστήμονες γνωρίζουν πολύ καλά ότι όταν μία πλάκα ολισθαίνει προς την άλλη με μια σχετική ταχύτητα κάποιων εκατοστών το χρόνο κάποια στιγμή θα δώσει ένα μεγάλο σεισμό. Στην περίπτωση της Αιτής είχε συσσωρευτεί ενέργεια που αντιστοιχούσε σε τεκτονική μετακίνηση 5 μέτρων.

Το μέγεθος της καταστροφής στην Αϊτή οφείλεται σε δύο επιπλέον παράγοντες πέρα από τα 7 Ρίχτερ και το ρήγμα. Ο ένας είναι η κοντινή απόσταση της πρωτεύουσας από το επίκεντρο (περίπου 16 χλμ.) και ο δεύτερος το μικρό εστιακό βάθος (10 χλμ.). O χρόνος εκδήλωσης των μετασεισμών είναι εύκολο να προβλεφθεί - οι περισσότεροι μετασεισμοί σημειώνονται την πρώτη ημέρα, λιγότεροι τη δεύτερη, ακόμη λιγότεροι την τρίτη έως ότου εξασθενήσει το φαινόμενο. Αυτό που είναι πιο δύσκολο και πρακτικά πιο σημαντικό σχετίζεται με το μέγεθος των μετασεισμών. Στατιστικά, εκδηλώνονται πολλοί μικροί σεισμοί και λίγοι μεγάλοι. Γι΄ αυτόν τον λόγο, οι μετασεισμοί είναι συνήθως μικρότερου μεγέθους από τον κύριο. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις η πίεση που ασκείται στο ρήγμα προκαλεί τον κίνδυνο ακόμη μεγαλύτερων σεισμών. Ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο θα ήθελαν να αποκλείσουν οι επιστήμονες. Αλλά για να μπορέσουν να απαντήσουν σε τέτοια ερωτήματα πρέπει να έχουν και πρόσβαση σε δεδομένα. Στην Αιτή αυτό είναι πολύ δύσκολο.

Ο σεισμός μεγέθους 7,3R ισοπέδωσε ένα μεγάλο μέρος της Αϊτής. Όμως ο σεισμός  μπορεί να αυξήσει την πίεση που ασκούσε σε ένα τμήμα του ίδιου ρήγματος που βρίσκεται στα σύνορα με τη Δομινικανή Δημοκρατία. Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 με την εμφάνιση των δορυφορικών μετρήσεων ακρίβειας της επίγειας μετακίνησης και με άλλες προόδους υψηλής τεχνολογίας, οι Γεωεπιστήμονες έχουν αναπτύξει συστήματα που τους δίνουν την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται  την ολίσθηση ενός ρήγματος που αυξάνει  την πίεση του σε ένα  άλλο, κοντινό  ρήγμα, ή σε ένα διαφορετικό τμήμα του αρχικού ρήγματος.

Σήμερα οι επιστήμονες που ασχολούνται με τον φονικό σεισμό της Αιτής εστιάζουν την προσοχή τους στην ανατολική πλευρά του ρήγματος προς τη Δομινικανή Δημοκρατία. Ο λόγος: Η ρήξη που δημιούργησε ο σεισμός εξακολουθεί να ολισθαίνει προς τα ανατολικά. Ενώ η πίεση θα μπορούσε να δώσει και στις δύο άκρες του σπασμένου ήδη τμήματος, μια άλλη ρήξη. Το νησί Hispaniola κάθεται ακριβώς επάνω σε ένα όριο μεταξύ δύο λιθοσφαιρικών πλακών της γήινης κρούστας( Η βορειοαμερικανική και η καραϊβική πλάκα). Η Καραϊβική πλάκα προσπαθεί να γλιστρήσει κάτω από τις Μπαχάμες. Ο σεισμός της Δευτέρας εμφανίστηκε κατά μήκος του ρήγματος GardenEnriquilla-Plantain. Όμως στο νησί της  Hispaniola  υπάρχει και ένα άλλο σημαντικό ρήγμα, το οποίο κόβει το βόρειο μέρος του προς την Κούβα.

Αυτά τα δύο συστήματα ρηγμάτων επισημαίνουν την αλληλεπίδραση  που ασκούν μεταξύ τους η βορειοαμερικανική πλάκα με εκείνη της Καραϊβικής. Η βορειοαμερικανική πλάκα βυθίζεται κάτω από το Καραϊβική βόρεια της Hispaniola και του Πουέρτο Ρίκο. Αλλά ένα μέρος  της πλάκας Βόρειας Αμερικής συναντά την πλατφόρμα των Μπαχαμών η οποία όμως εμποδίζει αυτή την κίνηση και για τον λόγο αυτό, η  γιγαντιαία σύγκρουση των πλακών  επηρεάζει το νησί της Hispaniola. Στην πραγματικότητα, η περιοχή έχει δύο παράλληλα όρια πλακών. Αυτό είναι αρκετά ασυνήθιστο και αυτό πληρώνει σήμερα η Αιτή.

Γεωδίφης

Πηγή- USGS