Το «πέτρινο καράβι» του Ρίτσου και ο σεισμός του 375 μ.Χ.
«Κυρά Μονοβασιά μου, πέτρινο καράβι μου. Χιλιάδες οι φλόκοι σου και τα πανιά σου. Κι όλο ασάλευτη μένεις να με αρμενίζεις μες στην οικουμένη» αναφέρει για τον τόπο γέννησης του, ο πολιορκημένος από στεριά και θάλασσα ποιητής Γιάννης Ρίτσος (1909-1990).
Η Μονεμβασιά μοιάζει με το μονόλιθο του Γιβραλτάρ, είναι ένα βραχώδες νησί στα ανοικτά της ανατολικής ακτής της Πελοποννήσου και συνδέεται με τη στεριά με ένα υπερυψωμένο μονοπάτι. Το νησί έχει περίπου 300 μέτρα πλάτος και ένα χιλιόμετρο σε μήκος, και υψώνεται σε ένα οροπέδιο, εκατό μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Στην πλαγιά του οροπεδίου, στην πλευρά της θάλασσας σε κρυφό σημείο από την ηπειρωτική χώρα, βρίσκεται μια μικρή πόλη. Αυτή η εξαιρετικά ρομαντική περιτειχισμένη πόλη, η οποία βρίσκεται κάτω από τη σκιά του πανύψηλου βράχου είναι ένα ζωντανό μουσείο.
Η Μονεμβασιά πρωτοκατοικήθηκε πριν από 8.000 χρόνια.Η Μονεμβασιά, τότε Άκρα Μινώα, αποτέλεσε τον ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στις χερσαίες περιοχές της Ελλάδας.Αποτελεί νευραλγικό σημείο και εξελίσσεται σε πελαγίσιο μονοπάτι μεταξύ του μυκηναϊκού και μινωικού πολιτισμού.
Η ιδιόρρυθμη μορφή της ''Μινώας Άκρας'' και η λεπτή λωρίδα γης έκανε τους κατοίκους της αρχαίας Λακωνίας να καταφύγουν στο νησί για να προφυλαχθούν από τους Σλάβους επιδρομείς που κυριάρχησαν σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα μεταξύ 500-700 μ.Χ.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων, άλλαζε χέρια μεταξύ των Βενετών και των Τούρκων, μέχρι την απελευθέρωσή της κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης στις αρχές του 19ου αιώνα.
Ήταν Νοέμβριος του 375 μ.Χ, σύμφωνα με ην τοπική παράδοση, όταν ένας ισχυρότατος σεισμός που χτύπησε τις ακτές της Λακωνικής, βύθισε βραχονησίδες και χωριά, καθίζησε χερσαία τμήματα γης και σύμφωνα με ιστορικές αναφορές δημιούργησε τεράστια κύματα τσουνάμι.
Το σεισμικό συμβάν άλλαξε τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της ευρύτερης περιοχής. Η Μάνη και το Γύθειο επλήγησαν περισσότερο.Η περιοχή της Επιδαύρου Λιμηράς και πόλεις της όπως το Έλος, οι Βοιές, η Πλύτρα και η Επίδαυρος Λιμηρά καταστράφηκαν ενώ χερσόνησοι βυθίστηκαν μερικώς ή ολικώς και μετατράπηκαν σε νησιά όπως η Όνου Γνάθος σε Ελαφόνησο.
Στην αρχαία πόλη της Λεύκης, ένα ποτάμι που έρεε στη μέση του κάμπου Ασωπού, εξαιτίας του σεισμού εξαφανίστηκε υπόγεια και δημιουργήθηκε μία φυσική καταβόθρα στο βόρειο ανατολικό άκρο της πεδιάδας.
Ο σεισμός μετατρέπει την Μινώα Άκρα στο σημερινό νησί της Μονεμβασιάς. H καθίζηση στο νησί προκλήθηκε στα κράσπεδα του βράχου και μόνο προς τη δυτική πλευρά του, οπότε και τα νερά της θάλασσας κάλυψαν την πατρίδα του Ρίτσου. Η στενόμακρη χερσόνησος του Παυσανία θα αποκοπεί από τη λακωνική ακτή και θα πάρει την μορφή νησίδας.
Ο ασβεστο-δολομιτικός βράχος της Μονεμβασιάς ηλικίας τουλάχιστον 250-210 εκ. ετών είναι παρόμοιος σε σύσταση και ηλικία με τα βράχια που απαρτίζουν τα απέναντι βουνά. Τα πετρώματα της βραχώδους άκρας δημιουργήθηκαν στην θάλασσα, ήταν κάποτε τμήματα της αρχαίας υποθαλάσσιας οροσειράς της Γαβρόβου η οποία τότε κυριαρχούσε στις θάλασσες της χώρας μας.
Η περιοχή περιβάλλεται από ενεργά, χερσαία όσο και υποθαλάσσια ρήγματα. Το τσουνάμι που συνόδευσε το σεισμικό γεγονός του 375 μ.Χ πιθανόν να προήλθε από υποθαλάσσιο ρήγμα, με μήκος τουλάχιστον 50 χιλιομέτρων, που συναντάται απέναντι από το Ακρωτήριο Κρεμμύδι, στην Λεκάνη του Αργολικού.
Ίσως, να οφείλεται σε υποθαλάσσια κατολίσθηση. Κατ' εκτίμηση πρέπει να είχε μέγεθος μεταξύ 6,5-7,2R ενώ το σπάσιμο του φλοιού ενδεχομένως να εκδηλώθηκε επιφανειακά μόλις λίγα χιλιόμετρα κάτω από τον βυθό της θάλασσας.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Σεισμοτεκτονικός χάρτης της Ελλάδας- ΙΓΜΕ
2.Βικιπαίδεια
3.Geological Companion to Greece and the Aegean-Higgins MD,Higgins R
4.Ιστοσελίδες
monemvasia.gr/history-of-monemvasia,
amusingplanet.com,
vizantinaistorika.blogspot
