Οι Έλληνες έχουν μυθική προέλευση;
Μια Μυκηναία γυναίκα απεικονίζεται σε τοιχογραφία στις Μυκήνες στην ηπειρωτική Ελλάδα.Από Yann Forget/Wikimedia Commons.
Οι Έλληνες έχουν πράγματι σχεδόν μυθική προέλευση, αποκαλύπτει αρχαίο DNA.
Η ανάλυση συνδέει τους Έλληνες με τους φημισμένους Μυκηναίους και Μινωίτες.
Από την εποχή του Ομήρου, οι Έλληνες εξιδανικεύουν εδώ και καιρό τους Μυκηναίους «προγόνους» τους σε επικά ποιήματα και κλασικές τραγωδίες που δοξάζουν τα κατορθώματα του Οδυσσέα, του βασιλιά Αγαμέμνονα και άλλων ηρώων που κέρδιζαν και έχαναν την εύνοια των Ελλήνων θεών. Οι μελετητές έχουν συζητήσει αν οι σημερινοί Έλληνες κατάγονται από τους πραγματικούς Μυκηναίους, οι οποίοι δημιούργησαν έναν διάσημο πολιτισμό που κυριάρχησε στην ηπειρωτική Ελλάδα και το Αιγαίο Πέλαγος περίπου από το 1600 π.Χ. έως το 1200 π.Χ., ή αν οι αρχαίοι Μυκηναίοι απλώς εξαφανίστηκαν από την περιοχή.
Τώρα, το αρχαίο DNA υποδηλώνει ότι οι ζωντανοί Έλληνες είναι πράγματι απόγονοι των Μυκηναίων, με μόνο ένα μικρό ποσοστό DNA να προέρχεται από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα. Και οι ίδιοι οι Μυκηναίοι ήταν στενά συνδεδεμένοι με τους παλαιότερους Μινωίτες, αποκαλύπτει η μελέτη, έναν άλλο σπουδαίο πολιτισμό που άκμασε στο νησί της Κρήτης από το 2600 π.Χ. έως το 1400 π.Χ. (που πήρε το όνομά του από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα).
Το αρχαίο DNA προέρχεται από τα δόντια 19 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 10 Μινωιτών από την Κρήτη που χρονολογούνται από το 2900 π.Χ. έως το 1700 π.Χ., τεσσάρων Μυκηναίων από τον αρχαιολογικό χώρο στις Μυκήνες και άλλα νεκροταφεία στην ηπειρωτική Ελλάδα που χρονολογούνται από το 1700 π.Χ. έως το 1200 π.Χ., και πέντε ανθρώπων από άλλους πολιτισμούς της πρώιμης γεωργίας ή της Εποχής του Χαλκού (5400 π.Χ. έως 1340 π.Χ.) στην Ελλάδα και την Τουρκία. Συγκρίνοντας 1,2 εκατομμύρια γράμματα γενετικού κώδικα σε αυτά τα γονιδιώματα με εκείνα 334 άλλων αρχαίων ανθρώπων από όλο τον κόσμο και 30 σύγχρονων Ελλήνων, οι ερευνητές μπόρεσαν να απεικονίσουν πώς τα άτομα σχετίζονταν μεταξύ τους.
Οι αρχαίοι Μυκηναίοι και Μινωίτες ήταν οι πιο στενά συγγενείς μεταξύ τους και οι δύο έλαβαν τα 3/4 του DNA τους από πρώιμους αγρότες που ζούσαν στην Ελλάδα και τη νοτιοδυτική Ανατολία, η οποία τώρα αποτελεί μέρος της Τουρκίας, αναφέρει η ομάδα σήμερα στο Nature. Και οι δύο πολιτισμοί κληρονόμησαν επιπλέον DNA από ανθρώπους από τον ανατολικό Καύκασο, κοντά στο σύγχρονο Ιράν, γεγονός που υποδηλώνει μια πρώιμη μετανάστευση ανθρώπων από την ανατολή μετά την εγκατάσταση των πρώτων αγροτών εκεί, αλλά πριν οι Μυκηναίοι χωριστούν από τους Μινωίτες.
Οι Μυκηναίοι είχαν πράγματι μια σημαντική διαφορά: Είχαν κάποιο DNA - 4% έως 16%- από βόρειους προγόνους που προέρχονταν από την Ανατολική Ευρώπη ή τη Σιβηρία. Αυτό υποδηλώνει ότι ένα δεύτερο κύμα ανθρώπων από την ευρασιατική στέπα ήρθε στην ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Ανατολικής Ευρώπης ή της Αρμενίας, αλλά δεν έφτασε στην Κρήτη, λέει ο Ιωσήφ Λαζαρίδης, γενετιστής πληθυσμών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος ήταν ένας από τους επικεφαλής της μελέτης.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι έμοιαζαν, καθώς και οι δύο έφεραν γονίδια για καστανά μαλλιά και καστανά μάτια. Καλλιτέχνες και των δύο πολιτισμών ζωγράφιζαν σε τοιχογραφίες και κεραμικά άτομα με σκούρα μαλλιά και σκούρα μάτια που μοιάζουν μεταξύ τους, αν και οι δύο πολιτισμοί μιλούσαν και έγραφαν διαφορετικές γλώσσες. Οι Μυκηναίοι ήταν πιο μιλιταριστές, με τέχνη γεμάτη με δόρατα και εικόνες πολέμου, ενώ η μινωική τέχνη έδειξε λίγα σημάδια πολέμου, λέει ο Λαζαρίδης. Επειδή η μινωική γραφή χρησιμοποιούσε ιερογλυφικά, ορισμένοι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ήταν εν μέρει αιγυπτιακή, κάτι που αποδεικνύεται ψευδές.
Όταν οι ερευνητές συνέκριναν το DNA των σύγχρονων Ελλήνων με αυτό των αρχαίων Μυκηναίων, διαπίστωσαν μεγάλη γενετική επικάλυψη. Οι σύγχρονοι Έλληνες μοιράζονται παρόμοιες αναλογίες DNA από τις ίδιες προγονικές πηγές με τους Μυκηναίους, αν και έχουν κληρονομήσει λίγο λιγότερο DNA από αρχαίους αγρότες της Ανατολίας και λίγο περισσότερο DNA από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα.
Η συνέχεια μεταξύ των Μυκηναίων και των ζωντανών ανθρώπων είναι «ιδιαίτερα εντυπωσιακή δεδομένου ότι το Αιγαίο υπήρξε σταυροδρόμι πολιτισμών για χιλιάδες χρόνια», λέει ο συν-συγγραφέας Γιώργος Σταματογιαννόπουλος του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σιάτλ. Αυτό υποδηλώνει ότι τα κύρια συστατικά της καταγωγής των Ελλήνων υπήρχαν ήδη στην Εποχή του Χαλκού, αφού η μετανάστευση των πρώτων αγροτών από την Ανατολία έθεσε το πρότυπο για τη γενετική σύνθεση των Ελλήνων και, στην πραγματικότητα, των περισσότερων Ευρωπαίων. «Η εξάπλωση των γεωργικών πληθυσμών ήταν η αποφασιστική στιγμή κατά την οποία τα κύρια στοιχεία του ελληνικού πληθυσμού είχαν ήδη παρασχεθεί», λέει ο αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφριου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία.
Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι είναι δυνατό να ληφθεί αρχαίο DNA από το ζεστό, ξηρό τοπίο της ανατολικής Μεσογείου, λέει ο Renfrew. Αυτός και άλλοι έχουν τώρα την ελπίδα να λάβουν DNA από ομάδες όπως οι μυστηριώδεις Χετταίοι που ήρθαν στην αρχαία Ανατολία κάποια στιγμή πριν από το 2000 π.Χ. και οι οποίοι μπορεί να ήταν η πηγή της καυκάσιας καταγωγής στους Μυκηναίους και στις πρώιμες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες στην περιοχή. Ο αρχαιολόγος Kristian Kristiansen του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία, συμφωνεί. «Τα αποτελέσματα έχουν ανοίξει τώρα το επόμενο κεφάλαιο στη γενετική ιστορία της δυτικής Ευρασίας - αυτή της Μεσογείου της Εποχής του Χαλκού».
*Ενημέρωση, 11 Αυγούστου, 10:23 π.μ.: Αυτό το άρθρο έχει ενημερωθεί με πληροφορίες που αποσαφηνίζουν τη γενετική σύνδεση μεταξύ των σύγχρονων Ελλήνων και των αρχαίων Μυκηναίων.
Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδαscience.org
περισσότερα,
https://www.nature.com/articles/nature23310
https://www.science.org/content/article/greeks-really-do-have-near-mythical-origins-ancient-dna-reveals
https://x.com/GiotaPim/status/1998292097456128372?s=20