«Ο σεισμός, ωστόσο, πρέπει να είναι για τον καθένα ένα πολύ εντυπωσιακό γεγονός: η γη, που από την παιδική μας ηλικία θεωρείται το είδος της στερεότητας, ταλαντεύεται σαν μια λεπτή κρούστα κάτω από τα πόδια μας· και βλέποντας τα κοπιαστικά έργα του ανθρώπου να ανατρέπονται σε μια στιγμή, νιώθουμε την ασήμαντη αξία της καυχημένης δύναμής του», Κάρολος Δαρβίνος.
Ιούλιος 1937, Via della Croce- Οδός του Σταυρού της πόλης Κω.Πριν από την αποκόλληση του παλαιοχριστιανικού ψηφιδωτού από τις Θέρμες του Σταυρού[απέναντι από το Νοσοκομείο] και τη μεταφορά στη Ρόδο. Οι Θέρμες καταστράφηκαν από τον σεισμό του 554 μ.Χ. Τον Παμμέγιστο, ένα από τα πιο δραματικά επεισόδια του Ρήγματος Κω.
Η δομική και τεκτονική φύση του μας έχει απασχολήσει τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1930.
.jpeg)
Από ψηλά το ρήγμα της Κω, ή του τιτάνα Κοίου με τα κύρια τμήματα του και τους κύριους μεγάλους σεισμούς του.
Η αυτού εξοχότητα του: Το Ρήγμα της Κω η ζώνη διάρρηξης που ευθύνεται για το μακρόστενο σχήμα του νησιού, τον δίαυλο Κω-Νισύρου την ομορφιά, λειτουργία του τοπίου και για τους περισσότερους θανάτους από την ιστορική σεισμική δραστηριότητα του.
Να προσέχετε τα ήσυχα τμήματα και τα ήρεμα διαστήματα του τιτάνα Κοίου
Με μήκος τουλάχιστον 40 χλμ., εκτείνεται κατά μήκος της άκρης των βουνών του Δίκαιου από τον Άγιο Φωκά έως το δυτικό τμήμα του νησιού, διασχίζοντας παράκτια την Καρδάμαινα και την Κέφαλο.Είναι ένα σεισμικά ενεργό κανονικό ρήγμα, που σημαίνει ότι είναι μία πανάρχαια χαραματιά στον φλοιό της Κω που ανοίγει και κλείνει στον χρόνο. Κανονικά ρήγματα παρατηρούνται κατά μήκος διαφορετικών τεκτονικών συστημάτων, όπου οι τεκτονικές πλάκες ή καλύτερα τοπικά συστήματα σπάνε σε κομμάτια, και απομακρύνονται.
Το ρήγμα Κω σχηματίζει μια ουλή στη γη που τεντώνεται και σπάει για χιλιάδες χρόνια.
Τα κανονικά ρήγματα γενικά μοιάζουν με δύο κομμάτια βράχου, όπου το ένα κινείται προς τα κάτω σε σχέση με το άλλο. Η γωνία κλίσης της ολισθαίνουσας επιφάνειας τείνει να είναι απότομη, συχνά μεταξύ 45-90 μοιρών. Το ρήγμα Κω βυθίζεται, προς ανατολικά, σε απότομη γωνία . Είναι το ρήγμα που έδωσε του 1933, τον σεισμό ο οποίος σημειώθηκε σε βάθος περίπου 5-2 χιλιομέτρων δυτικά της πόλης Κω. Αυτός ο σεισμός προκάλεσε πολλά θύματα, τραυματισμούς και μεγάλες ζημιές με αποτέλεσμα η πρωτεύουσα του νησιού να ξανακτιστεί σχεδόν από την αρχή.
Μία κλήση αφύπνισης και μνήμης
Όλα αυτά τα χρονιά προσπαθούμε να κατανοήσουμε πώς και γιατί συνέβη σε τόσο μικρό βάθος, αν το ρήγμα Κω βυθίζεται τόσο απότομα στην επιφάνεια, γιατί συμβαίνουν σεισμοί κατά μήκος του και γιατί οι κοινότητες κατά μήκος του ρήγματος είναι πιο ευάλωτες σε ζημιές από σεισμούς από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως.
Η συνεχής έρευνα αποκαλύπτει σημαντικές ενδείξεις σχετικά με τον κίνδυνο σεισμού του ρήγματος Κω. Παρόλο που το ρήγμα έχει απότομη κλίση, καμπυλώνεται πιο ομαλά στο βάθος καθώς κινείται πιο δυτικά και πιθανότατα είναι προσανατολισμένο σε πολύ μικρότερη γωνία στα βάθη των σεισμών από το αναμενόμενο.Αυτό σημαίνει ότι μια σεισμική ρήξη θα μπορούσε να οδηγήσει σε ισχυρότερη, πιο έντονη δόνηση στην επιφάνεια - κάτι που σημαίνει μεγαλύτερη πιθανότητα απωλειών ζωής και καταστροφής. Επιπλέον, τα ίδια τα πετρώματα του ρήγματος είναι πολύ πιο αδύναμα - φθαρμένα και πιο λεία - από το περιβάλλον, άθικτο βράχο αποδεικνύοντας ότι αυτή η ασθενής συμπεριφορά τριβής, είναι προϊόν παραμόρφωσης που συνέβη πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν αυτό που είναι τώρα το ρήγμα βρισκόταν σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη μέσα στη Γη.
Επαναλαμβανόμενοι σεισμοί στο παρελθόν έχουν τροποποιήσει περαιτέρω τις ιδιότητες του ρήγματος με την πάροδο του χρόνου, προετοιμάζοντας τα πετρώματα του ρήγματος να αποτύχουν ξανά σε ένα μελλοντικό γεγονός.
Η κατανόηση του πώς ένα βράχος τρίβεται και ενεργεί ασθενέστερα από ένα άλλο είναι σαν να συγκρίνουμε τον πάγο με την άμμο. Μπορείτε να φανταστείτε πώς ένας λείος βράχος μπορεί να ολισθαίνει πιο εύκολα και σε χαμηλότερες γωνίες από ένα βράχο με τραχιά επιφάνεια. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει συνεχώς, αν και με πολύ αργό ρυθμό, κάτω από τα πόδια μας, αυτό αιτιολογεί το βεβαρημένο ιστορικό των σεισμών της Κω, μαρτυρώντας τους μελλοντικούς κινδύνους.
Παρά τη γνωστή και συνεχή δράση του για χιλιάδες χρόνια είναι γνωστό ότι παραμένει σιωπηλό για μεγάλα διαστήματα πριν ενεργοποιηθεί. Είναι σαν ένα θηρίο που στήνει παγίδα στο θήραμα του περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή.
Η σιωπή του θηρίου
Ένα κλειδωμένο ρήγμα είναι ένα τμήμα από μία ζώνη που δεν ολισθαίνει επειδή η αντίσταση τριβής είναι μεγαλύτερη από την τάση διάτμησης κατά μήκος του ρήγματος. Είναι κολλημένο,λένε.Τέτοια ρήγματα μπορεί να αποθηκεύουν παραμόρφωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, η οποία τελικά απελευθερώνεται σε έναν σεισμό όταν ξεπεραστεί η αντίσταση τριβής.
Γιατί τα κλειδωμένα ρήγματα παρουσιάζουν αυξημένο τεκτονικό κίνδυνο;
Ο λόγος που είναι τόσο επικίνδυνα επειδή λειτουργούν σαν απορροφητές τεκτονικής ενέργειας. Για χρόνια, δεκαετίες και μερικές φορές ακόμη και αιώνες, ρήγματα όπως αυτά , χαρακτηρίζονται από μνήμη. Ναι, θυμούνται όπως οι άνθρωποι και αντιλαμβάνονται την κίνηση των τεμαχών τους αποθηκεύοντας την προκύπτουσα τεκτονική τάση. Δυστυχώς, η χωρητικότητά τους δεν είναι απείρως μεγάλη.
Η άπνοια ή ο σεισμικός λήθαργος του Κοίου από την 1η Ιανουαρίου 2025 έως 25 Μαΐου 2025. Ο μεγαλύτερος σεισμός αυτού του διαστήματος είχε μέγεθος μόλις 3.0 βαθμούς και από τις 13 Ιανουαρίου έχει σωπάσει....
Όταν η τάση είναι αρκετά μεγάλη ώστε να σπάσει τις τραχύτητες, τα πετρώματα εκατέρωθεν του ρήγματος μπορούν να ολισθήσουν ξανά. Ενώ τα πετρώματα είναι κλειδωμένα μεταξύ τους, η τάση μπορεί να προκαλέσει ελαστική παραμόρφωση. Όταν οι τραχύτητες σπάσουν και απελευθερώσουν την τάση, τα πετρώματα υφίστανται ελαστική ανάκαμψη και επιστρέφουν στο αρχικό τους σχήμα.
Ποιο ρήγμα μπορεί να προκαλέσει τις περισσότερες ζημιές;
Τα ανάστροφα ρήγματα, ιδιαίτερα αυτά κατά μήκος των συγκλίνοντων ορίων των τεκτονικών πλακών, σχετίζονται με τους πιο ισχυρούς σεισμούς, τους σεισμούς megathrust, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων εκείνων μεγέθους 8 ή περισσότερο. Τα ρήγματα strike-slip, ιδιαίτερα τα τμήματα του ηπειρωτικού μετασχηματισμού, μπορούν να προκαλέσουν μεγάλους σεισμούς έως και περίπου 8 βαθμούς. Όμως και τα κανονικά ρήγματα με μικρότερους σε μέγεθος σεισμούς όπου το φαινόμενο της «κατευθυντικότητας» είναι έντονο σε τοπικό επίπεδο, όπως αυτό του Ρήγματος Κω, αποτελούν σοβαρούς κινδύνους.
Από την Εμπρός Θέρμη το Ρήγμα της Κω. Κάτω η ανίζησις και καθίζησις που ανέφερε ο Ιάκωβος Ζαρράφτης, λόγω σεισμικής δραστηριότητας.
Επομένως, ένα κλειδωμένο ρήγμα αποτελεί σημαντική ανησυχία σε σεισμικά ενεργές περιοχές, επειδή υποδηλώνει συσσώρευση τάσης που τελικά θα απελευθερωθεί, προκαλώντας ενδεχομένως έναν ισχυρό σεισμό. Οι επιστήμονες παρακολουθούν στενά τα κλειδωμένα ρήγματα για να κατανοήσουν τις πιθανότητες μελλοντικής σεισμικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα οι τοπικές κοινότητες πρέπει να είναι πάντα έτοιμες, προετοιμασμένες για κάθε ενδεχόμενο.
Όχι, αν αλλά πότε, που;
Το 2017 μας αναστάτωσε το Ρήγμα του Κεραμεικού, που για πρακτικούς και άλλους λόγους το βλέπουμε ως μια ξεχωριστή τεκτονική δομή. Ακόμη δεν είμαστε βέβαιοι αν αποτελεί μία ενιαία γεωδομή με το Ρήγμα της Κω. Αλλά αυτό δεν έχει τόση σημασία. Καθώς κάθε φορά δραστηριοποιούνται διαφορετικά διακριτά τμήματα τους.
Τον Ιούλιο πριν από 8 χρόνια, μέρος της ενέργειας που απελευθερώθηκε επηρέασε το Ψαλίδι και το Παραδείσι της Κω προκαλώντας αξιόλογες ζημιές. Ενώ το Ρήγμα του Κεραμεικού συνεχίζει με μειωμένο ρυθμό τη δράση του, το Ρήγμα της Κω δείχνει σε λήθαργο, σε κατάσταση ύπνου κάτι το οποίο δεν αιτιολογεί σε καμία περίπτωση το βίαιο παρελθόν του.
Το ευάλωτο σε σεισμούς ρήγμα της Κω μήπως νέκρωσε;
Όχι, δείχνει κλειδωμένο, κοιμήσικο κάτι το οποίο δεν είναι παράξενο αφού αυτός είναι ο τρόπος λειτουργίας του. Ιδιαίτερα το κεντρικό τμήμα του, φαίνεται σε νάρκη, όμως κάποια στιγμή θα αντιδράσει με τον πιο άκομψο τρόπο.
Πότε; σήμερα, αύριο σε κάποια χρόνια μόνο ο τιτάνας το ξέρει. Πού; εκεί γύρω από την Καρδάμαινα όλα φαίνονται ήσυχα, αλλά ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος.
Για τι συμβάν μιλάμε; Τι μπορούμε να περιμένουμε;
Αν λάβουμε υπόψη την ιστορική σεισμικότητα του ρήγματος αναμένουμε ένα μέγιστο επεισόδιο, την τάξης των 6,8-7,0+ βαθμών γύρω στο 2300. Ως εκ τούτου εκτιμώ ότι δεν είμαστε ακόμη εκεί και ότι ο επόμενος ισχυρός μπορεί να προέλθει από ένα υποθαλάσσιο ενδιάμεσο γεγονός, με μέγεθος της τάξης των 5,8- 6,2 βαθμών και κάτι , με ρηχό βάθος.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Το Κατσούντρι με τις εντυπωσιακές γρατσουνιές του!
2. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023
3. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191814119305012
4.https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-1-4614-3134-3_519/figures/1418
5. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bre.12613
6. Τα Ρήγματα της Ελλάδας, σε νέα έκδοση
.jpeg)
