Εισπνέοντας το Αόρατο...
Τα μικροπλαστικά δεν είναι ορατά, αλλά είναι πολύ επικίνδυνα (ειδικά τα μικρά). Εικόνα από τεχνητή νοημοσύνη.
Μπορεί να καταναλώνουμε χιλιάδες μικροπλαστικά που διεισδύουν στους πνεύμονες καθημερινά στα σπίτια και τα αυτοκίνητά μας - 100 φορές περισσότερα από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως.
Μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια βρίσκονται παντού και υπάρχουν περισσότερα από όσα νομίζαμε.
Δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγει κανείς από το πλαστικό.
Βρίσκεται στους ωκεανούς, στο αρκτικό χιόνι και τώρα, πιο ανησυχητικά από ποτέ , στον αέρα που αναπνέουμε μέσα στα σπίτια και τα αυτοκίνητά μας. Ναι, έχετε μικροπλαστικά μέσα σας. Περίπου μία κουταλιά την εβδομάδα , σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις.
Σε μια νέα μελέτη με αξιολόγηση από ομοτίμους που δημοσιεύτηκε στο PLOS ONE, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία αναφέρουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να εισπνέουν έως και 68.000 μικροπλαστικά σωματίδια κάθε μέρα - και όχι οποιαδήποτε σωματίδια, αλλά τα λεπτά, διεισδυτικά στους πνεύμονες σωματίδια που έχουν διάμετρο 1 έως 10 μικρόμετρα. Αυτό σημαίνει περίπου 100 φορές περισσότερα σωματίδια από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως.
Εισπνέοντας το Αόρατο
Η Nadiia Yakovenko και οι συνεργάτες της ανέλυσαν 16 δείγματα αέρα από τα διαμερίσματά τους, καθώς και από τα αυτοκίνητά τους σε ρεαλιστικές συνθήκες οδήγησης. Αυτά είναι δείγματα από πραγματικά περιβάλλοντα, πιθανώς παρόμοια με αυτά στα οποία πολλοί από εμάς εκτιθέμεθα καθημερινά.
«Οι άνθρωποι περνούν κατά μέσο όρο το 90% του χρόνου τους σε εσωτερικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένων των σπιτιών, των χώρων εργασίας, των καταστημάτων, των μέσων μεταφοράς κ.λπ., και όλο αυτό το διάστημα εκτίθενται σε μικροπλαστική ρύπανση μέσω της εισπνοής χωρίς καν να το σκέφτονται», λέει η Yakovenko. «Έτσι, ερευνήσαμε τα σπίτια και τα προσωπικά μας οχήματα, περιβάλλοντα που συχνά παραβλέπονται, αλλά παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας έκθεση».
Διάγραμμα που απεικονίζει την καθημερινή εισπνοή μικροπλαστικών από έναν ενήλικα. Πηγή εικόνας: Nadiia Yakovenko.
Αυτή δεν είναι η πρώτη μελέτη που αναλύει δείγματα αέρα (και εντοπίζει μικροπλαστικά ). Ωστόσο, προηγούμενη έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως σε σωματίδια με διάμετρο από 20 έως 200 μικρόμετρα. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται φασματοσκοπία Raman για να μετρήσουν συγκεντρώσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με διάμετρο από 1 έως 10 μικρόμετρα.
Εδώ ήρθε το σοκ. Οι ερευνητές βρήκαν έως και 100 φορές περισσότερα μικροπλαστικά σωματίδια από ό,τι σε προηγούμενες μελέτες, και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών ήταν μικρά. Η Γιακοβένκο λέει ότι αυτά τα μικρά σωματίδια είναι τα πιο επικίνδυνα, επειδή μπορούν να εισχωρήσουν κρυφά στους πνεύμονες.
«Το βασικό εύρημα αυτής της εργασίας είναι ότι περισσότερο από το 90% των πλαστικών σωματιδίων που ανιχνεύσαμε ήταν μικρότερα από 10 µm. Αυτά τα σωματίδια είναι μικρότερα από έναν κόκκο σκόνης και περισσότερο από 7 φορές λεπτότερα από το πλάτος μιας μόνο τρίχας. Κατά την εισπνοή, μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες. Η συγκέντρωση που βρήκαμε είναι 100 φορές υψηλότερη από τις προηγούμενες εκτιμήσεις», λέει ο ερευνητής. «Τα μικροπλαστικά στον αέρα, ειδικά σε εσωτερικούς χώρους, μπορεί να αποτελούν μια αόρατη απειλή που μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε».
Εικόνα ηλεκτρονικού μικροσκοπίου ενός φίλτρου από ίνες χαλαζία με πολλά μικροπλαστικά σωματίδια σκόνης εσωτερικού χώρου μεγέθους μικρομέτρου. Από: Nadiia Yakovenko.
Η ομάδα μέτρησε μια μέση τιμή 528 μικροπλαστικών σωματιδίων ανά κυβικό μέτρο αέρα μέσα στα σπίτια και 2.238 σωματιδίων ανά κυβικό μέτρο στα αυτοκίνητα. Τα περισσότερα από αυτά τα σωματίδια δεν είναι οι μακριές ίνες που σχετίζονται με τα ρούχα, αλλά μάλλον μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού, πιθανώς αποβληθέντα από κοινά υλικά: χαλιά, κουρτίνες, ταπετσαρίες, ακόμη και μπογιές.
«Αυτό που μας εξέπληξε περισσότερο ήταν η ποσότητα μικροπλαστικών που υπήρχε στον αέρα των περιβαλλόντων που θεωρούμε ασφαλή και οικεία, όπως τα σπίτια και τα αυτοκίνητά μας. Συχνά συνδέουμε τη ρύπανση από πλαστικά με τους ωκεανούς ή τις βιομηχανικές περιοχές, αλλά τα ευρήματά μας έδειξαν ότι το καθημερινό εσωτερικό περιβάλλον όπου περνάμε τον περισσότερο χρόνο μας μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή ανθρώπινης έκθεσης».
Η ανακάλυψη ότι οι καμπίνες των αυτοκινήτων είναι εστίες μικροπλαστικού είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Τα αυτοκίνητα είναι γεμάτα με πλαστικό - από τα ταμπλό μέχρι το ύφασμα των καθισμάτων - και εκτίθενται στον ήλιο, τη θερμότητα και την τριβή. Αυτές οι συνθήκες μπορούν να επιταχύνουν την αποικοδόμηση των πολυμερών, απελευθερώνοντας σωματίδια στον στενά κλειστό εναέριο χώρο. Ο μέσος Αμερικανός ξοδεύει πάνω από 300 ώρες οδηγώντας, που είναι ένας σημαντικός χρόνος έκθεσης.
Φυσικά, το ερώτημα είναι τι συμβαίνει όταν αυτά τα σωματίδια φτάνουν στους πνεύμονες; Η μελέτη δεν διερεύνησε αυτές τις επιπτώσεις. Στην πραγματικότητα, μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε πώς τα μικροπλαστικά επηρεάζουν την υγεία μας.
«Όταν εισπνέονται μικροπλαστικά, αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια μπορούν να εισέλθουν βαθιά στο αναπνευστικό μας σύστημα και ενδεχομένως να προκαλέσουν φλεγμονή ή ερεθισμό. Τα μικροπλαστικά φέρουν τοξικά πρόσθετα, όπως η δισφαινόλη Α ή φθαλικές ενώσεις, τα οποία μπορούν να φτάσουν στην κυκλοφορία του αίματός μας. Ενώ η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, υπάρχει ανησυχία ότι η μακροχρόνια έκθεση σε μικροπλαστικά και τα πρόσθετά τους μπορεί να συμβάλει σε αναπνευστικά προβλήματα, να διαταράξει την ενδοκρινική λειτουργία και να αυξήσει τον κίνδυνο για νευροαναπτυξιακές διαταραχές, αναπαραγωγικές γενετικές ανωμαλίες, υπογονιμότητα, καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνους.»
Λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αλήθεια είναι ότι, όπου κι αν κοιτάξουμε, βλέπουμε μικροπλαστικά. Δεν υπάρχει επίσημο πρότυπο ποιότητας εσωτερικού αέρα για τα μικροπλαστικά. Οι συγγραφείς της μελέτης ελπίζουν ότι η εργασία τους θα φέρει το ζήτημα στο προσκήνιο των υπηρεσιών δημόσιας υγείας.
Αλλά θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να συμβεί αυτό.
Εν τω μεταξύ, ο καλύτερος αερισμός, η αποφυγή συνθετικών υφασμάτων και η μείωση της τριβής και της φθοράς στις πλαστικές επιφάνειες μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό της έκθεσης.
Αλλά ακόμα και τότε, αυτές οι προσπάθειες μπορεί μόνο να επιβραδύνουν την εξέλιξη. Τα μικροπλαστικά έχουν γίνει ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της Ανθρωπόκαινου Εποχής, εισχωρώντας στο σώμα χωρίς την άδειά μας.
«Ελπίζω ότι τα ευρήματά μας θα ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τον αέρα εσωτερικών χώρων ως σημαντική πηγή έκθεσης σε μικροπλαστικά μέσω της εισπνοής. Αυτή η γνώση θα μπορούσε να βοηθήσει στην καθοδήγηση μελλοντικών συστάσεων για τη δημόσια υγεία, προτύπων ποιότητας αέρα εσωτερικών χώρων ή ακόμη και αλλαγών στα προϊόντα και τα υλικά που χρησιμοποιούμε. Όσον αφορά το επόμενο βήμα, η ομάδα μας σχεδιάζει να μελετήσει μια ευρύτερη ποικιλία εσωτερικών περιβαλλόντων και να διερευνήσει πώς διαφορετικές συνθήκες ή καθημερινές συνήθειες μπορεί να επηρεάσουν το επίπεδο έκθεσης σε μικροπλαστικά.
Τελικός στόχος μας είναι να κατανοήσουμε καλύτερα τις πηγές και τη συμπεριφορά των μικροπλαστικών σωματιδίων σε εσωτερικούς χώρους, προκειμένου να αξιολογήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τις πιθανές επιπτώσεις τους στην υγεία», καταλήγει ο Yakovenko.
Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα zmescience
Yakovenko N, Pérez-Serrano L, Segur T, Hagelskjaer O, Margenat H, Le Roux G, et al. (2025) Η ανθρώπινη έκθεση σε μικροπλαστικά PM 10 στον αέρα εσωτερικού χώρου. PLoS One 20(7): e0328011. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0328011
https://www.zmescience.com/ecology/pollution-ecology/we-might-be-ingesting-thousands-of-lung-penetrating-microplastics-daily-in-our-homes-and-cars-100x-more-than-previously-estimated/