Παναγία Παλατιανή , της Κεφάλου

Ο αρχαίος ναός της Δήμητρας , μετέπειτα Άγιος Δημήτριος που κάποια στιγμή ονομάστηκε Παναγία Παλατιανή. Φωτογραφία από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνιας .Από επαναχρησιμοποιημένο αρχαίο ντόπιο υλικό,στην τοποθεσία Παλάτια της Κεφάλου. Ένας ναός χτισμένος πάνω από αρχαίο δωρικό ναό, ο οποίος ήταν αφιερωμένος μάλλον στη Δήμητρα. 

Στην περιοχή δεν βρέθηκε κανένα ίχνος του οικισμού που, σύμφωνα με τις υποθέσεις των πρώτων εξερευνητών, θα έπρεπε να ταυτίζεται με τον αρχαίο οικισμό της Αστυπάλαιας. Πιο συνεπή στοιχεία για την ταύτιση αυτού του οικισμού, και άξια περαιτέρω διερεύνησης, βρίσκονται αντ' αυτού στον  λόφο, όπου ο Χέρτζογκ ανακάλυψε τον ναό της Δήμητρας. Εδώ, εκτός από σημαντικές ποσότητες εκτεθειμένων κεραμικών θραυσμάτων, είναι σήμερα ορατά τα ερείπια ενός τείχους και μιας αναβαθμίδας, μαζί με τα ερείπια άλλων κτιρίων, συμπεριλαμβανομένης, σε μια χαμηλότερη ανατολική βεράντα του ναού, μιας στοάς. Επιπλέον, ήδη από τα τέλη του περασμένου αιώνα, ο  D. MACKENZIE, είχε προτείνει ότι οι κατασκευές που αναδύονται κοντά στον Άγιο Δημήτριο[ Παναγία Παλατιανή σήμερα] θα μπορούσαν να ταυτοποιηθούν με την τοποθεσία της αρχαίας Αστυπάλαιας της Κω, υποστηρίζοντας την υπόθεσή του ακριβώς με το ευρύ χρονολογικό εύρος της κεραμικής που βρέθηκε στην περιοχή.

Ήταν το κύριο ιερό του Δήμου Ισθμιωτών, χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ, ίσως είναι ακόμη παλαιότερος. Μάλλον καταστράφηκε από τον σεισμό του 411 π.Χ.

Βρίσκεται κοντά στο Ασκληπιείο της Κεφάλου, τη γενέτειρα του Ηρακλείδη και του Μέγα Ιπποκράτη σύμφωνα με την παράδοση, τα αρχαιολογικά ευρήματα και την ενεργή γεωλογία της περιοχής.

Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει ότι είναι ιδρυμένος «επί της μίας των γωνιών του αρχαίου Ναού του Διόνυσου», καθώς το 1901 βρέθηκαν αρχαίες επιγραφές. Κοντά στον ναό βρέθηκε το άγαλμα της Δήμητρας. 

Οι τοιχογραφίες του ναού ίσως είναι του 17ου αιώνα. Φέρει διάφορες επισκευαστικές φάσεις. Ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ Καρπάθιος την ταυτίζει με την Παναγία Σικελλιανή. 

Πρέπει να έπαθε ζημιά και το 1863 από τον σεισμό της Χάλκης, όπως πρέπει να αποκαταστάθηκε. Είναι φτιαγμένο από κεφαλιανό ρυοδακίτη ηφαιστειακής προέλευσης.

Το 1956 ο Άγιος Δημήτριος  γνωστός σήμερα ως Παναγιά Παλατιανή έπαθε ζημιά από τον σεισμό της Αμοργού των 7,5 βαθμών και από τότε εγκαταλείφθηκε.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Ιστορία των σεισμών της Κω,2018-2023

2.Κώια-Ιακ.Ζαρράφτη

3. Ασκληπιείο των Κώων, 2024

4. Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη,2025

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Ποιος ήταν ο αράπης;Από τα Παλάτια της Κεφάλου, το αρχαίο Ασκληπιείο της Κεφάλου στην τοποθεσία Κυπαρίσσι  και το Καψάλι ένα πανάρχαιο ηφαίστειο από το οποίο έπαιρναν οι Ασκληπιάδες την πρώτη ύλη για τις μυλόπετρες τους.Αν δεν τρως το φαγητό σου θα στο φάει ο αράπης έλεγαν οι Κεφαλιανές στα παιδιά τους. Ποιος όμως ήταν ο αράπης; Την απάντηση μου την έδωσε μετά από χρόνια ο γηγενής Πανορμίτης Κουζούκας. Ήταν ένα αρχαίο ελληνικό μεγάλο χάλκινο άγαλμα στα Παλάτια σε μία τοποθεσία όπου υπήρχαν αρκετά αγάλματα πάνω στα οποία τοποθετούσαν λουλούδια, στεφάνια κατά την περίοδο του πολέμου οι παλιές γυναίκες της Αστυπάλαιας, της αρχαίας πρωτεύουσας της Κω. Τα περισσότερα από αυτά «χάθηκαν» μετά τη γερμανική και βρετανική κατοχή της Κεφάλου της δυτικής Κω.

«Οι θεοί είναι οι άνεμοι, το νερό, η γη, ο ήλιος, η φωτιά και τα αστέρια» Επίχαρμος από την Αστυπάλαια την πρώτη πρωτεύουσα της Κω, 6ος-5ος αιώνας π.Χ. Ο αρχαίος ναός της Δήμητρας ή ακόμη του Διόνυσου τουλάχιστον του 5ου αιώνα π.Χ...